Lekeler ve Çıkarma Şekilleri

 

Lekelerin cinslerine göre çıkarma şekilleri vardır; emici, eritici ve renk açıcı “leke çıkarıcılar” kullanılarak lekeler temizlenir. 

İnsanları en çok üzen ve düşündüren, giyim ve ev eşyaları üzerinde ortaya çıkan lekelerdir. Bu lekeleri temizlemek için kumaş ve eşyaların cinslerine göre kullanılacak ilaçlara çok dikkat etmelidir. Özellikle ipek, sun'i ipek ve bundan yapılan kumaşların temizlenmesinde daha titiz davranılmalıdır.

Leke çıkarmada iyi sonuç alabilmek için lekenin ve kumaş cinsinin tesbiti çok önemlidir. Lekelerin çıkarılmasında kumaşların, pamuklu, yünlü, ipekli, renkli ve boyalı oluşlarına göre değişik metodları vardır. 

Leke Çıkarmada Dikkat Edilecek Genel Kaideler: 

Yünlü, ipekli, pamuklu ve diğer kumaşlarda leke çıkarılırken lekeyi ışığı bol ve aydınlık bir yerde çıkarmalı. 

İki katlı kumaşlarda, lekeli olmayan tarafın korunması için, katları birbirinden ayıracak şekilde çalışmalı, katlar arasına sert ve su geçirmeyen cisimler (tahta, kalın bez) koymalı. 

Lekeler çıkarılırken koyu renkli kumaşlar kullanılmalı veya kendi renginden bir parça ile lekeli yeri silmelidir. 

Uçucu maddelerle temizlenen lekeleri, anında bir tamponla uçurmalı, yoksa bu maddeler kendi haline bırakılırsa kalıcı iz yapabilirler. 

Belli başlı lekeler ve çıkarma metodları: 

Çay Lekesi: Herhangi bir yere çay dökülmesi telaşlanılacak bir olay değildir. Çay lekesi, bekletilip kurursa ve yerleşirse çıkmaz. Lekenin çıkması için, çay dökülen yerin üzerine bolca kolonya dökmek gerekir. Hemen yıkamak lekeyi alır. 

Kahve Lekesi: Kahve lekesini çıkartmak için, kahve dökülen yerin soğuk suya tutulması ve sonra ılık sabunlu suyla yıkanması gerekir. 

Yıkanabilir kumaşların üzerindeki kahve lekelerini çıkarmak için, kumaş saf gliserinle iyice ovulur. Bir müddet bekletildikten sonra her zamanki gibi yıkanır. Böylece lekeden eser kalmaz. Kahve ve çay lekeleri için sirke veya çamaşır suyu da kullanılabilir. 

Süt Lekesi: Yıkanabilen kumaşlardaki süt lekesi, sabunlu suyla silinir. Yıkanamayan kumaşlardaki süt lekesini çıkartmak için, kumaş temiz benzinle hafiften tampon yaparak silinir. Benzin uçtuktan sonra, tersinden bir bez koyarak ütülenir. 

Yağ Lekesi: Makina yağı gibi kirli yağ lekeleri benzinle temizlenir, sonra elbise havalandırılır. Eğer, zeytinyağı, tereyağı ve sadeyağ gibi temiz bir yağsa, vakit geçirmeden bu yağın üzerine bir parça kurutma kağıdı konur, kağıt yoksa biraz un serpilir. Bunların üzerinde sıcak ütü gezdirilir. Eğer bir defada çıkmazsa tekrar edilir. Lekeleri geciktirmemek, hemen çıkarmak lazımdır. 

Yünlü kumaşlardaki yağ lekesini çıkarmak için, lekenin üzerine un serpilir ve bir kurutma kağıdı konulur. Daha sonra çok kızgın bir ütüyle ütülenir. Un, bütün yağı emip kağıda geçirecek, böylece kumaş tertemiz olacaktır. 

Dikiş makinası ile dikiş dikerken, kumaş yağlanırsa üzerine birkaç saat biraz terzi tebeşiri bırakılır, sonra fırçalanır. 

Pas Lekesi: Kumaşlardaki pas lekesi, oksalit asitle çıkartılır. Lekeli kısım kaynar suyun buharına tutulur. Bir parça oksalit asit leke üzerine sürülür, leke çıktıktan sonra o kısım ılık su ile yıkanır. Leke, beyaz pamuklular üzerinde çok sayıda veya büyükse, oksalit asit katılmış su içine batırılarak çıkarılır. (1 litre suya 1 çay kaşığı oksalit asit konur.) Daha sonra bol su ile çalkalanır. 

Kan Lekesi: Lekeler taze iken çıkarılmalıdır. Sıcak su kullanılmamalıdır. Bitkilerden elde edilen kumaşlar önce amonyaklı sonra sabunlu suyla; yünlü, süet ve ipek kumaşlar ise amonyaklı ve oksijenli su veya amonyaklı ve oksalik asitli suyla, sonra da sabunlu suyla yıkanır. Renkliler ve sentetik kumaşlar önce saf soğuk su, sonra da sabunlu su ile yıkanmalıdır. 

Yünlerdeki kan lekesini çıkarmak için aspirinden faydalanılabilir. Bir aspirin ılık suda eritilir ve leke bununla ıslatılır. Sonra da bir saç kurutma makinesiyle kurutulur. Daha önce, lekeli kısmın altına bir pamuk parçası koymak gerekir. 

Yağlı Boya: Yıkanabilir kumaşlardaki yağlı boya lekelerini çıkarmak için terebentin kullanılır. Kumaş önce terebentin ile silinir, sonra yıkanır. Yıkanmayan kumaşlarda ise karbon tetra klorür iyi netice verir. 

Terebentin:Çam ağacının kabuklarında açılan yaralardan sızan reçineden elde edilir. Damıtılmasıyla "terebentin esansı" oluşur. Bu esansa neft yağı da denir. Renksiz ya da açık sarı bu sıvı çok keskin kokar. Kolayca alev alır.Yağlıboya,vernik,mum,cila gibi maddeleri inceltmek ve daha yumuşak hale getirmek için kullanılır. Yapay reçine,böcek ilacı, yapay çam yağı gibi ürünlerin üretiminde,tıp / veteriner hekimliğinde kullanılır.Kokusu tiner gibi olan ama zehirlemeyen fırça temizlemekte kullanılan yağ.Tıpta kas ağrısı ve yumuşak doku romatizmasında ve nevraljilerde sürülerek , sekresyonlu öksürükde inhalasyon ile haricen kullanılan madde.

İnhalasyon:Solunan hava ile birlikte ilaç verilmesi inhalasyon tedavisi olarak adlandırılır.

eczaneden küçük bir şişe içinde alınıp, kesif kokusuna aldırmadan saç bakımı için kullanılır.

nalburlarda sentetik, saf ve kokusuz çeşitleri de bulunur. 

Çimen lekeleri: Eterle, kloroformla, sabunlu su ve oksijenli su ile silinir. 

Balıkyağı Lekesi: Kireçli suyla veya sıcak ve sabunlu suyla silinir. 

Kakao Lekesi: Kolay çıkan bir leke cinsidir. Tuzlu suyla iyice yıkanır. Sıcak ve sabunlu suyla da çıkarılabilir. 

Nikotin Lekesi: Pamuklu kumaşlarda javel suyu, yünlü kumaşlarda oksijenli suyla temizlenir. Sentetik kumaşlarda ise kolonya sürülerek çıkarılır. 

Ruj Lekesi: Lekenin bulunduğu yerin üzerine tereyağı sürülür. Daha sonra ılık sabunlu su veya klorlu eriyikle yıkanır, kalan izlerin ise oksijenli su ile silinmesi gerekir. 

Ciklet ( Sakız ) Lekesi: Kuruması için beklenir. Bunun için de üstüne buz parçası konur. Leke kuruduktan sonra tırnakla kazınır veya ılık suyla iyice yıkanır. 

Küf Lekesi: Kumaşlardaki yeni küf lekeleri yıkanarak temizlenebilir. Eski lekeler için ise permanganatlı su hazırlanıp, kumaşın lekeli kısmı bu suda biraz bekletilir, daha sonra normal olarak yıkanır. 

Permanganat: içinde manganat(VII) iyonu (MnO₄⁻) barındıran kimyasal bileşiklere verilen genel addır. Eczacılık alanında kullanılan permanganatlar, güçlü birer oksitleyicilerdir.

Tentürdiyot Lekesi: Lekeli kısım, içine bir kaç damla amonyak ilave edilmiş soğuk suya batırılarak çıkarılır. 

Katran Lekesi: Elbiselerdeki katran lekesi, sulandırılmış ispirto ve sabun karışımından elde edilen bir mayi (sıvı) ile ovularak temizlenir. 

Leke Hususunda Pratik Bilgiler: 

Koltuklara sürülen çikolata lekeleri, birkaç damla nişadır ruhu konmuş suyla silinerek çıkarılır.  

Nişadır Ruhu: İçinde eritilmiş amonyak gazı bulunan su.

Masalara dökülen meyve suyunun leke yapmasına meydan vermemek için üzerine tuz dökülür. 

Oda kapılarındaki parmak izi lekeleri, önce ılık, sabunlu, sonra da temiz suyla silinip kurulanır. 

Pencere camlarındaki lekeler, cam silinen suya bir fincan amonyak katılarak giderilebilir. 

Sobalardan damlayan is sularını çıkarmak için, lekenin üzerine önce limon sıkıp, tuz ekilir, sonra ovalanıp, yıkanır. 

Süet ayakkabıların temizlenmesi için, üzerine bir mikdar talk pudrası döküp ovalanır, ardından bir fırça ile fırçalanır. 

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi