İntikam

Bugün çoğu insanın bilmediği ya da bilip de bilmezden geldiği ya da var olduğunu farketmediği şeyi ortaya çıkarmaya çalışacağız. 

Bugün, delilerin akıllıları, cahillerin alimleri anlamakta zorluk çektiği noktayı açıklayama uğraşacağız. Bahsedeceğimiz şeyin yaklaşık 1-2 asırdır var olduğunu kesin olarak bilmekle beraber, önceden de var olduğunu ve muhtemelen her asrın insanında olacağını tahmin edebiliyoruz. 

Evet, bugün Dostoyevski’nin Yeraltında Notlar isimli, bize göre temel insanlık atlası olan, romanının ana fikrini kalıbımıza oranla açıklıyoruz: “Bu dünyada yalnızca aptallar istediğini elde eder; akıllar ise sadece kaybetmeye mahkumdur”.

İntikam

Öncelikle Yeraltından Notlar kitabının ne anlattığından, daha doğrusu kırılma noktasından bahsedelim: Kitabın ilk kısmında baş karakterimiz, akıllı insanın kendi yararına olmayanı yapmayacak kadar akıllı, aptal insanın ise her şeyi yapacak kadar aptal ve başarılı olacağını açıklar. Ona göre, akıllı insan, kendisine yaramayacak hatta zarar verebilecek şeyleri, niye yapar ki? Mesela, birinden öç almak istese, ama köpek gibi istese, bunu elde etmekle eline ne geçecektir? Ancak, aptal öyle midir, aptallar kendilerine olacakları, sonunu düşünür mü? Neyse, bu kısımlar bize göre çok felsefe içerir, biz kitaptan anladığımızı ve anlatmak istediğimizi, kitaptan aldığımız şu kısa hikaye ile anlatalım: Yeraltı kahramanımız, kendisini bir tavernada yaka paça dışarı atan rütbeli bir askeri aşağılamaya, ondan intikam almaya karar verir. Bu an için yıllar boyu sürecek ince bir plan yapar. Bu plana göre karakterimiz, her gün aynı saatte yürüdüğü sokakta subaya sert bir omuz atacak, subay sinirle ona döndüğünde karakterimiz subayı umursamadan yola devam edecektir.

İntikam

Plan başarılı olur, kahramınımız subaya omuz atar.  Fakat, subay bunu umursamaz bile. İşte o andan sonra kahramanımız darmadağın olur. Aslında kızgınlığı adama değildir, kızgınlığı intikam almak gibi aptalca bir harekete kalkıştığı için kendisinedir. Şimdi, bu ufak bilginin ışığında şunları düşünün: ekmeğinin, emeğinin gasp edilme riski olduğu için adaletsizliğe karşı çıkamayanları; kendinden güçlülerin zulümlerine, alaylarına karşı can sağlığını korumak için karşı duramayanları; kavgalarında yenileceğine inanıp duranları; Dışarı çıkması zarar getirebilir diye duygularını içine atanları; en basitinden, içki içince kafası sıfırlanıp olduğu gibi konuşanları... İşte, hayattan acı bir “intikam” almak onlar için bu derece güçtür. O kadar güçtür ki hiç bir noktada ilerleyemezler, yani toprağa gömebilecek çok fazla birşey elde edemezler.

Şimdi aptalları düşünün, hiçbir şeyden anlamayan, neyin zararlı neyin zararsız olduğunu bilmeyen birini, hangi engel durdurabilir ki ? Sanki bu, bir çocuğa “Aman yavrum, yaramazlık yapma !” demek gibi olmaz mı ? Çocuk dediğin ne bilir yaramazlığı, yanlışı, haklıyı, haksızı ?   Kaybetme korkusudur Dostoyevski’nin bahsettiği.

Bizi akıllı yapan, bizi besleyen korkularımız aslında geri geri gitmemize sebep olmaktadır, iki geri bir daha geri misali... tabi böyle bir geri gitmek yanlış mıdır ? Belki de en iyisi hem aptal hem de akıllı olabilmekte, yani orta halli kalabilmektir. Onu da belki başka bir zaman açmaya çalışırız.  

YAZAR

Can Simit